Historia
Instrument, który znamy obecnie pod nazwą liry kreteńskiej, pojawił się na wyspie około XVII wieku. Ma zrobiony z drewna morwy (bądź orzecha) bęben o kształcie gruszki, długi gryf i trzy struny. Najważniejsza część, czyli przednia, w najlepszych instrumentach wykonana jest z „katrani”, czyli drewna, które ma co najmniej 300 lat i które można znaleźć w powale czy ketnarach (belkach piwnicy) starych domów w Rethymnonie.
Wirtuozi liry
W sklepach muzycznych znajdziemy nagrania wirtuozów liry z pierwszej połowy XX wieku, na przykład Andreasa Rodinosa z Rethymnonu czy loannisa Dermitzakisa z Sitii. Należy wiedzieć, że obecnie głównym mistrzem instrumentu jest ponad 70-letni Psarantonis, który gra na lirze w sposób raczej niekonwencjonalny (co w opinii znawców odbiera mu tytuł najlepszego lirnika Krety). Pochodzi z wioski Anogia w masywie gór Ida, miejsca, które wydało umuzykalniony klan Ksilourisów (Xylouris). Antonis Ksilouris, jak brzmi prawdziwe nazwisko Psarantonisa jest młodszym bratem wybornego muzyka Nikosa Ksilourisa (żyjącego w latach 1936-1980). Jego dziadek był jednym z bardziej znanych lirników kreteńskich, od niego zresztą Antonis przyjął przedrostek „psar” do swego imienia („psara” to po grecku „ryby”; dziad Psarantonisa miał powiadać, że „Turków [w walce o niepodległość] zabijał [tak często] jak ryby”). Psarantonis gra na lirze od trzynastego roku życia; gra też na innych instrumentach, jak 8-strunowe „laouto” czy 11-strunowy „outi”, i śpiewa.
Warto przeczytać
Twoją pasją jest muzyka? Sprawdź się w muzycznym talent show
Kariera w zespole, czy solo – co jest lepsze?
Mity na temat muzyków